«موقعیت مقداد» در رسانه‌های ایرانی
وضعیت غم‌انگیز و بحرانی انعکاس اخبار سیل اخیر
یکی از چیزهایی که خیلی اذیتم می‌کنه، اخبار جعلی و اطلاعات غلط هستش که این روزها، فضای شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های فارسی زبان رو تسخیر کرده... این مساله توی شرایط خاص مثل سیل و زلزله، رسما آدم رو روانی می‌کنه. اینکه رسانه‌ها و مطبوعات ما وضعیت‌شون خوب نیست و اصلا درستی‌سنجی نمی‌دونن چیه، کار رو بدتر کرده... به‌خاطر همین، این یادداشت رو فعلا اینجا می‌نویسم تا ببینم بعدا وقت گیر میارم که بیشتر درباره ریشه‌های این قضیه بنویسم یا نه.
بخش اول
روزی، روزگاری در توییتر فارسی، کاربری به اسم موقعیت مقداد با توجه به شرایط کشور و خبرها، تصمیم گرفت که به کنایه و طنز، یک توییت خبری بنویسه! برای همین نوشت که دریچه‌های اضطراری سد دز رو بعد از شصت و نه «69 🤭» سال باز کردن! فقط همین!
لینک توییت
راستش من خبر ندارم و نمی‌دونم که مقداد از اول می‌دونست که این توییتش انقدر جدی گرفته میشه که واقعا همه فکر کنن این خبر واقعیه و حتی رسانه‌ها عین توییتش رو انعکاس خبری بدن یا نه؛ اما در هر صورت این اتفاق رخ داد! از حساب وریفای شده روزنامه ایران گرفته تا خبرگزاری تسنیم و حتی اون‌هایی که بیرون ایران هستن؛ همه این توییت رو جدی گرفتن و با نهایت خلاقیت خبرنگاری، هنرمندهاشون رفتن عدد دقیق سال ساخت سد رو درآوردن و همین خبر رو با عکسی که موقعیت مقداد توییت کرده بود، به‌صورت رسمی منتشر کردن!
بعد از اون، همونطور که انتظار می‌رفت این ماجرا به توییتر ختم نشد و پاش به تلگرام هم باز شد. توی تلگرام تحلیل‌های کارشناسانه رو هم چاشنی این خبر طنز مقداد کردن و به خورد میلیون‌ها مخاطب بی‌خبر از اصل ماجرا دادن.
اما شاید با خودتون بگید اهمیت این موضوع کجاست؟ حالا که اتفاقی نیافتاده! اما واقعیت اینه که کاربر «موقعیت مقداد» در توییتر به‌خوبی نشون داد تا همه بفهمن که رسانه‌ها و مطبوعات ایرانی-فارسی زبان، رسما تعطیل هستن و مستعد پخش شایعه! چیزی که در ابعاد وسیع، واقعا می‌تونه نگران کننده باشه...
حالا این رو هم باید بگم که این عکس که مقداد منتشر کرده، مربوط به سد منجیل در شمال کشور (گیلان) هستش که سرریز نیلوفری داره؛ بعد از اون، آخه آدم می‌مونه به «مثلا خبرنگارها» مملکت چی بگه! لامصب‌ها، سد دز حداقل دو سه سال پیش دریچه‌هاش رو باز کردن؛ تا این حد حافظه خبری-حرفه‌ای‌تون ضعیف و داغونه؟ حداقل گوگل کنید!
بخش دوم
باران‌های بهاری و شروع سیل در شهرها و استان‌های مختلف ایران توی روزهای اولیه سال جدید، باعث نگرانی و سردرگمی خیلی‌ها شد. هر روز خبر سیل در یک نقطه جدید، آمار خسارت و تلفات ضدونقیض و مصیبت‌های بعد سیل، چیزی نبود که راحت بشه از کنارش گذشت.
تمام این بدبختی‌ها یه طرف، خبرها، عکس‌ها و فیلم‌های جعلی یا غیرمرتبط و حتی قدیمی، بیشتر از بقیه چیزها رو مخ من یکی بود و البته کماکان هست. حتی به‌اصطلاح رسانه‌های رسمی (خبرگزاری‌ها و قارچ‌نیوزها) هم چرت و پرت منتشر کردن که بالاتر هم گفتم این موضوع نگران کننده است... ما با فاجعه خبررسانی و شیوع فیک‌نیوزها مواجه هستیم.
اونچه که من می‌دونم، سرچشمه شیوع بعضی از این شایعات، در حال حاضر شبکه‌های اجتماعی هستش که در ادامه به چندین مورد از اون‌ها اشاره می‌کنم.
- فیلم باز شدن درچه‌های سد دز و ماهی‌ها 🐟
خبر و فیلم پخش شد که دریچه‌های سد دز رو باز کردن و آب یه عالمه ماهی با خودش آورده که ملت رفتن ماهی‌ها رو بگیرن!
در صورتی که واقعیت این هست که این ویدیو مربوط میشه به خروجی سد گاوشان در استان کرمانشاه و اون چیزی که من توی بررسی‌هام فهمیدم، ویدیو اصلی اون ۲۷ فوریه امسال توی اینستاگرام برای اولین بار منتشر شده؛ نه ماه مارچ که توش سیل اومد و حالا مثلا سد دز فلان!
- فیلم بارش تگرگ در قشم ⛈️
یه فیلمی پخش شد که آی مردم توی قشم بارش شدید تگرگ خسارت به‌بار آورده که بیا و ببین! خبرگزاری‌ها هم بدو بدو همین فیلم و خبرش رو توییت کردن که سهمیه لایک‌های روزانه‌شون رو به موقع بگیرن!
ویدیو رو که بررسی کردم، کاشف به عمل اومد که این ویدیو مربوط میشه به بارش تگرگ در ترکیه، شهر استانبول که براساس توضیحات منتشر کننده اون، در ۲۷ جولای ۲۰۱۷ اتفاق افتاده! حالا آخرش من نفهمیدم قشم واقعا تگرگ باریده یا نه؛ در هر صورت این ویدیو هم جعلی بود.
- فیلم لحظه باز شدن دریچه‌های اضطراری سد دز 🚨
خبرگزاری‌های مثلا رسمی مملکت و به عبارتی مدعیان حوزه خبر در ایران (میزان، مشرق و باشگاه خبرنگاران جوان)، فیلم لحظه باز شدن دریچه‌های اضطراری سد دز رو عین ناباوری منتشر کردن و این فیلم روی سایت‌هاشون در دسترس عموم قرار گرفت!
در صورتی که این فیلم قدیمیه و به عبارتی، خبرگزاری‌ها یک فیلم قدیمی رو به اسم فیلم جدید به خورد مخاطب‌هاشون دادن! در حقیقت این فیلم دو سال پیش در سایت آپارات آپلود شده بوده و چیز جدیدی نیست.
- فیلم پلنگ در شهرک سعدی شیراز 🐯
خبر و توییت واقعا برگ‌ریزون بود! فیلم منتشر کرده بودن که یه پلنگ توی شیراز وارد یه شهرک شده و ملت هم فلان!
در صورتی که با اندکی جستجو خیلی راحت می‌شد به منبع اصلی این فیلم و صحت اون پی‌برد. این فیلم اواخر ژانویه امسال، در یوتیوب آپلود شده که مربوط میشه به ایالت پنجاب در کشور هندوستان!
راستش موارد زیادی از این مدل در چند هفته اخیر پشت سر هم منتشر شده که این نمونه‌ها، فقط چیزهایی هستن که من دیدم و تونستم چک‌شون کنم؛ اما مشخصا با اندکی دقت و البته وقت، میشه نمونه‌های بیشتری پیدا کرد. حالا سرفرصت باید درمورد این ماجرا و معضلش بیشتر بنویسم. اینکه شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های ضعیف فارسی زبان، چه بلاهایی دارن سر ما میارن و وضعیت‌شون چجوریاست.
به‌روزرسانی:
گفته بودم که درمورد این موضوع بیشتر خواهم نوشت، بالاخره وقت پیدا کردم و درمورد «بلایی که سر رسانه‌های فارسی زبان آمده است» نوشتم؛ از دستش ندید.